Inleiding Twee weken geleden kwam het in de kennismaking tussen deelnemers van ons programma Waarderend Leiderschap in het Onderwijs aan de orde. Een van de deelnemers was blij dat de school gecertificeerd was voor een bepaald anti-pestprogramma. “Oh”, zei een andere deelnemer, “wij zijn daar juist mee gestopt omdat het pesten alleen maar erger werd.” Dat is ook precies wat ik tegen heb op “De week tegen pesten”. Hoewel pesten een serieus probleem is voor heel veel leerlingen, werkt de manier waarop de focus erop gelegd wordt contraproductief. Alles wat je aandacht geeft, groeit “Sinds het overal aandacht krijgt, heeft men hier op school ook ineens last van werkdruk. Daarvoor waren er nooit klachten.” Dat verzuchtte een schoolleider onlangs nog. Precies zo zit het met de aandacht die pesten krijgt en de mate waarin leerlingen bepaald gedrag zo ervaren. De aandacht maakt dat je extra gevoelig bent voor de negativiteit en dat je situaties dan ook eerder als zodanig gaat ervaren. Wat bedoeld is als een plagerijtje of een negatieve reactie, kan dan uitgroeien tot iets veel groters dan nodig is. Pesten wordt dan een selffulfilling prophecy Zodra we een bepaalde actie van iemand als pesten gaan zien en zodanig gaan benoemen, hangen we er een negatief oordeel aan. We dichten dan de ander negatieve intenties toe: de ander doet het expres, om mij dwars te zitten. Dat is een manier van kijken die niet helpt, omdat het ervoor zorgt dat je heftiger reageert. Die heftige reactie kan er weer voor zorgen dat de ander zich nog meer gaat gedragen naar het negatieve beeld. Veel negatief gedrag komt namelijk voort uit onmacht. Als dan blijkt dat je daarmee effect hebt, ook al is het een negatief effect, dan heb je blijkbaar wel invloed. Onbedoeld wordt daarmee het negatieve gedrag beloond en versterkt. Als dat zich gaat omzetten in een patroon, wordt het daadwerkelijk pesten met alle desastreuse gevolgen van dien. Let wel: pesten is niet de schuld van de gepeste, noch van de pester. Het is een systeem dat gaat draaien onder bepaalde omstandigheden en de focus op pesten vergroot de kans dat het gebeurt. |